कैलालीको धनगढी उपमहानगरपालिका वडा नम्बर १७ पथरीकी ३५ वर्षिय सीता चौधरी खुल्ला चौरमा गोरु बाख्रा चराउदै साथीहरुसँग गफगाफ गर्दै थिइन । छेउमै रहेको शिवगंगा नदीबाट वारपार गरिरहेका मानिसलाई हेर्दै उनी साथीसंगिनीसँग भन्दै थिइन –‘यहाँ पुल बन्ने भन्छन तर, खै काम कहिले अघि बढ्ने हो ।’

धनगढी उपमहानगरपालिका वडा नम्बर १६ र १७ जोड्ने सो नदीमा पुल सम्झौता भएको मिति सकिएपनि अहिलेसम्म पिल्लर समेत निर्माण भएको छैन ।

धनगढी उपमहानगरपालिका वडा नम्बर १६ ढाका टोल बस्ने हरिबहादुर कटुवालको वडा नम्बर ७ देवहरियामा व्यापार व्यवसाय छ । उनले दैनिकजसो घरदेखि पसल र पसलदेखि घरसम्म सोही खोला वारपार गर्नुपर्ने अवस्था छ । पसलबाट घर जाँदै गर्दा सोही खोलामा भेटिएका उनले भने –‘खुट्टामा घाउँ भएपछि मलम पट्टी गरेको छु । खोलाको बहाव पनि बढेको छ । पट्टीमा पानी पसे समस्या हुन्छ ।’

उनले खोलामा पानीको बहाव अत्याधिक बढेका दिन घरदेखि कनरी हुँदै धनगढी बजार आउने गरेको प्रतिक्रिया दिए । उनले भने –‘यहाँ देखि १५ मिनेटमै धनगढी बजार पुगिन्छ तर, वर्षातमा खोलाको बहावले लामो यात्रा गरेर धनगढी पुग्नुपर्छ ।’
उनीजस्तै अरु पनि सो खोलाबाट वारपार गरिरहेका थिए । बजारबाट घरका लागि साइकलमा सामान बोकेकाहरु नदीमा साइकल बोक्दै वारपार गरिरहेका थिए ।

धनगढी उपमहानगरपालिका वडा नम्बर १७ पथरीकी ४० वर्षिय पार्वति चौधरीले भनिन –‘नजिकैको खुटिया नदीको पुल बनिसक्यो । तर, यो पुलको काम कहिलेदेखि शुरु हुने हो अत्तोपत्तो छैन ।’

वर्षामा बयलगाडाको भर : 

धनगढी उपमहानगरपालिका वडा नम्बर १७ का स्थानीय भागिराम र मानबहादुर चौधरीले यात्रु, साईकल तथा मोटरसाइकल पार गराउन बैलगाडा सेवा सञ्चालन गर्ने गरेका छन ।

‘असारदेखि वर्षा शुरु हुँदा नदीको बहाव बढ्छ । पुल छैन । त्यसैले मानिसको आवतजावतमा सहजता ल्याउन बैलगाडाबाट सेवा दिन्छौं’ चालक भागिरामले भने –‘आफनै घरको सामान र पराल बोक्ने बैलगाडा अहिले मानिसलाई नदीमा वारपार गराएर आम्दानीको स्रोत बनेको छ ।’ उनले प्रति मोटरसाईकल वारपार गराएको सय रुपैया लिने गरेको बताए । दैनिक सय बढी मानिस यो नदीबाट पार गर्छन् । उनले दैनिक मोटरसाइकल वारपार गराउ“दा एक हजार दुई सयदेखि चार हजार रुपैयासम्म आम्दानी हुने गरेको बताए । उनले शिवगंगा पार गर्दा रामपुर, घसिटा, बेहडाबाबा मन्दिर पुगिने गरेको बताए ।

अर्का चालक मानबहादुरले भने –‘भारी वर्षा भइ खोलाको बहाव बढेको दिन बैलगाडा चलाउन सकिदैन । त्यसबेला हामी बन्द गर्छौ ।’ उनले वर्षायामको चार महिना नदीमा बैलगाडाले मानिस, मोटरसाइल वारपार गराउने गरेको बताए ।
वडा नम्बर १६ स्थित वेहडाबाबा मन्दिरको दर्शनका लागि धनगढी तथा भारतका विभिन्न स्थानका दर्शनार्थीहरु आउने गरेका छन । वेहडाबाबा धनगढीको मुख्य बजारहुँदै कनरीदेखि पनि जान सकिन्छ । तर, देवहरियादेखि छोटो यात्रा पर्ने भएकाले अधिकाँसले सोही बाटोमा यात्रा गर्न रुचाउँछन । देवहरियादेखि वेहडाबाबा जान खुटिया र शिवगंगा नदी पार गर्नुपर्छ ।

धनगढीका चित्रबहादुर छेडालले पनि बेहडाबाबा जाने क्रममा दुई वटा नदी पार गर्नुपर्ने बाध्यता रहेको बताए । उनले धनगढी उपमहागनरपालिका वडा नम्बर १६ मा रहेको बेहडाबाबा मन्दिरको दर्शनका लागि जादा शिवगंगा नदीमा बैलगाडामा वारपार गर्नुपर्ने अवस्था रहेको बताए । उनी भन्छन– ‘धनगढीबाट कनरी हुँदै जा“दा २० किलोमिटर बढी यात्रा गर्नुपर्छ । यहाँबाट सिधैं जाँदा त्यसको आधाभन्दा पनि कम हुन्छ ।’ उनले शिवगंगामा पुल बनेको भए बेहडाबाबा दर्शनका लागि जाने दर्शनार्थीका लागि सहज हुने बताए ।

पुल बनेपछि खुशियाली : 

धनगढी उपमहानगरपालिका वडा नम्बर १७, धुर्जन्नाका स्थानीय नरेश चौधरी विगतदेखि वैलगाडाबाट नदी वारपार गरेर धनगढी बजार पुग्थे । खुटिया र शिवगंगा नदीले घेरिएको धुर्जन्ना वस्ती वर्षातको समय आउदा स्वास्थ्य लगायतका अन्य सुविधा पाउनबाट वञ्चित हुन्थे ।

सडक डिभिजन कार्यालयले देवहरिया–बेहडाबाबासम्मको सहज पहुँच पुर्याउन २०७४ सालमा दुई वटा पुलको टेण्डर आह्वान गर्यो । त्यसमध्ये थियो खुटिया र शिवगंगा पुल । पटक–पटक म्याद थप्दै आर्थिक वर्ष २०७७/७८ पछि मात्र उनले पुलबाट यात्रा गर्न पाए ।

उनले भने –‘वरिपरी नदीले घेरेको छ । खुटिया नदीमा पुल नहुँदा पूर्व–पश्चिम राजमार्ग हुदै धनगढी जानुपथ्र्यो । नभए खोलामा पैसा तिरेर बैलगाडाबाट पार गर्नुपर्ने हुन्थ्यो ।’ उनले पुल बनेपछि धुर्जन्नाबासीलाई धनगढीबाट सेवा लिनको लागि सहज भएको प्रतिक्रिया दिए ।
१९ दशमलब ७७ वर्गमिटरमा फैलिएको सो वडामा २०६८ को जनगणना अनुसार चार हजार नौ सय ७७ जनसंख्या बसोबास रहेको छ ।

धुर्जन्ना र देवहरियालाई जोड्न सडक डिभिजन कार्यालयले खुटिया नदीमा पुल निर्माण कार्यको थालनी गरेको चार वर्ष पछि सो क्षेत्रका बासिन्दाहरुले पुलमा हिडडुल गर्न पाएको प्रतिक्रिया दिए ।

दुई पुलको सम्झौता, एउटामा मात्र काम : 

सडक डिभिजन कार्यालय, महेन्द्रनगरले २०७४ साल असार २७ गते पुल बनाउन निर्माण कम्पनीसंग सम्झौता गरेको थियो । सम्झौता गरेको निर्माण कम्पनिले एक पुलको मात्र काम सम्पन्न गरेको छ । सडक डिभिजन कार्यालयका अनुसार सो पुल निर्माणको ठेक्का पप्पु एडभेन्चर जोइन्ट भेन्चरले पाएको थियो ।

एक सय ५० मिटर लामो खुटिया पुलको काम २०७७ असारभित्र सक्नु पर्ने भएपनि आर्थिक वर्ष २०७७÷७८ मा सम्पन्न गरेको छ । निर्माण कम्पनीले भ्याटबाहेक १४ करोड २१ लाख २४ हजार दुई सय ६२ रुपैयाँ लागतमा सम्झौता गरेको थियो ।

एक सय २४ मिटर लामो देवरिया–बेहडाबाबा पुलको निर्माण कार्य अहिलेसम्म शुरु गरेको छैन । सो पुलको सम्झौता अवधि २०७७ असार मसान्तसम्म रहेको थियो । १२ करोड ६२ लाख ७२ हजार छ सय ७१ रुपैयाँ लागतमा निर्माण कम्पनीले सो पुल निर्माण गर्ने सम्झौता गरे पनि अहिलेसम्म पिल्लरसमेत हालेको छैन ।